Jan 2023 | (door Hans van Maanen)
Begin januari zijn de eerste, voorlopige, cijfers over de aantallen aanrijdingen en slachtoffers in 2022 bekend gemaakt. Zoals we al vreesden, zijn deze fors hoger dan die over 2021. Voor wie het nieuws het afgelopen jaar heeft gevolgd, was dat waarschijnlijk geen verrassing, maar het is dieptriest te moeten constateren dat de negatieve ontwikkeling heeft doorgezet.
Het enige lichtpuntje is dat er vrij veel media-aandacht voor is geweest. Maar de reacties van veel betrokken partijen kwam helaas niet verder dan de gebruikelijke riedel van ‘veiliger infrastructuur’, ‘voorlichting’ en ‘gedragsbeïnvloedende’ campagnes. Wel werd de passiviteit en onwil van de overheid om hier echt iets aan te doen gehekeld. Menselijk falen is de oorzaak van 90% van de aanrijdingen en dan mag de infrastructuur ‘veilig’ ingericht zijn, tegen onveilig weggedrag is het niet opgewassen. Alleen in ‘De Telegraaf’ en in de reactie van de VVS bij het nieuws op RTL-4 werden technische hulpmiddelen genoemd om wangedrag op de weg tegen te gaan.
Laten we eindelijk eens ophouden met om de hete brij heen te draaien. Voorlichting en gedragsbeïnvloeding werken ronduit onvoldoende, als ze al iets uithalen. De actie ‘Glaasje op, laat je rijden’ is al meer dan 55 jaar geleden begonnen, maar iedereen die gevolgd heeft wat de onderliggende oorzaken zijn van de dodelijke aanrijdingen met Kerstmis, weet dat alcohol, drugs en te hard rijden er aan ten grondslag liggen. Al dit soort ‘softe’ acties bereiken juist degenen, die ze het hardste nodig zouden hebben, niet. Hoelang gaan we nog door met dit soort, zo goed als nutteloze, geldverslindende acties? Hoe lang accepteren we nog dat alle plechtige beloften over de aantallen slachtoffers in 2030 en 2050 met voeten getreden worden? De doelen voor 2020 zijn op geen stukken na gehaald en wat doet de overheid? Ze plakken over ‘2020’ een sticker met ‘2030’, wetende dat het met voortzetting van het huidige beleid, ook deze cijfers niet gehaald zullen gaan worden. Maar er werd, zoals bleek toen halverwege de jaren ’10 de doelen voor 2020 buiten bereik leken te komen, geen enkele actie genomen om het tij te keren. Zonder het verplicht invoeren van bestaande (!) technologie om verkeershufters in toom te houden blijven de doelen voor 2030 (= doel voor 2020!) en 2050 (nul verkeersdoden) in het beste geval fata morgana’s. Helaas geven de voorlopige cijfers over 2022 ons gelijk. Het lijkt wel of de overheid en de samenleving al dit leed als een onvermijdelijk gevolg van het verkeer zien. Wij vinden dat we dit niet moeten accepteren! We hebben het wel over mensenlevens en menselijk welzijn!
Wij begrijpen niets van de weerstand tegen het gebruik van technologie om paal en perk te stellen aan wangedrag op de weg. We praten dan over:
• Alcoholslot
• Rijbewijsslot
• ‘Harde’ snelheidsbegrenzer
• Blokkeren smartphones bij snelheden boven de 10 km/h
• Uitlezen van de ‘Event Data Recorder’ bij aanrijdingen
Let wel, de eerste vier doen niets anders dan in de gaten houden of de bestuurder zich aan de wegenverkeerswet houdt. Naar onze mening dienen wetten in Nederland gerespecteerd te worden, dus ook de wegenverkeerswet. Ergo, als de bestuurder de wet respecteert merkt deze er helemaal niets van. Maar een wegpiraat, die zich van de lokale maximumsnelheid niets wenst aan te trekken, wordt het te hard rijden onmogelijk gemaakt, een alcomobilist kan zijn auto niet meer starten en lieden die weer willen gaan rijden als de rijbevoegdheid is ingetrokken evenmin.
Nederlanders hebben er geen enkel probleem mee om technologie te gebruiken om wetsovertreders dwars te zitten (denk aan inbraakalarmen), maar lieden die het verkeer bewust onveilig maken en daardoor ieders leven (ook het Uwe!) onnodig in gevaar brengen mogen hun gang gaan. Dit is eigenlijk schizofreen!
Het uitlezen van de ‘Event Data Recorder’ na aanrijdingen maakt het liegen over snelheden, stuurbewegingen, gebruik van richtingaanwijzers, remvertraging, etc. zo goed als onmogelijk, waardoor veroorzakers niet meer zo makkelijk wegkomen met liegen en bedriegen. Daarenboven gaat er ook een preventieve werking van uit omdat de EDR dit soort informatie objectief en met een hoge nauwkeurigheid heeft vastgelegd. Het is dus een ideaal hulpmiddel om de informatie rond de aanrijding vast te leggen. De tegenstanders die menen dat het uitlezen van de EDR alleen met toestemming van de betrokkene mag, zijn uiteraard degenen die wat te verbergen hebben. Dit is te vergelijken met de discussie destijds over de verplichte DNA test. Omdat een aanrijding op de openbare weg plaatsvindt en de lichamelijke integriteit van het slachtoffer overduidelijk is geschonden, kunnen wij geen enkel zinnig argument verzinnen waarom voor het uitlezen van de EDR toestemming van de betrokkenen nodig zou moeten zijn: degene die zich aan de regels heeft gehouden (maar een fout heeft gemaakt, die we allemaal kunnen maken!) zal onmiddellijk toestemming geven omdat hiermee kan worden aangetoond dat de verkeersregels gerespecteerd zijn, iemand die de verkeersregels aan zijn laars heeft gelapt, wil dit uiteraard niet. Zonder verplichting is dit zeer krachtige instrument tandeloos geworden. Dit speelt verkeershufters in de kaart en maakt de positie van slachtoffers een stuk slechter. Waarom wil onze overheid zo graag dat verkeershufters onze wegen onveilig blijven maken?
Naast het invoeren van technologie zal er ook meer moeten gebeuren aan de kant van ‘passieve’ veiligheid, vooral voor kwetsbare verkeersdeelnemers. Voetgangers, fietsers, brom- en snorfietsers, motor- en scooterrijders zijn in het verkeer kwetsbaar, zeker door de almaar toenemende motorvermogens (ook ideaal voor lekker veel milieuvervuiling!) en gewicht van auto’s.
Eindelijk is dan de helmplicht voor snorscooters ingevoerd (na de vele, onnodige, slachtoffers met hersenletsel), maar door het ongebreideld toestaan van allerlei andere categorieën voertuigen zal dit weinig helpen om het aantal slachtoffers terug te dringen. De ‘fat bike’ is in feite een snorfiets (je hoeft amper of niet te trappen om met zo’n ding 30 km/h te rijden), hoeft niet verzekerd te zijn en een helmplicht is er evenmin. Wij roepen al jaren dat het aantal categorieën voertuigen verminderd dient te worden, zeker die op het fietspad moeten rijden, maar de trend is helaas de andere kant uit. Daarom willen wij dat elektrische fietsen effectief begrensd dienen te worden op 20 km/h (en opvoersetjes verkopen een misdrijf wordt!) en een helmplicht wordt ingevoerd. De slechte cijfers van 2022 zijn mede te ‘danken’ aan fietsers die vaak bij een eenzijdig ‘ongeval’ gewond raken en onbeschermd reden. Maar ook ‘gewone’ fietsen gaan vaak snel genoeg om bij een aanrijding hersenletsel op te lopen, dus ook voor hen zou een helmplicht een verstandig besluit zijn. De argumenten tegen een helmplicht hebben wij al in eerdere Appendices van het Zwartboek ontzenuwd. Het enige argument dat overeind is gebleven is dat als je geen verstand hebt, je ook niet bang hoeft te zijn voor hersenbeschadiging.
De snelheden van bromfietsers en motorrijders zijn hoog genoeg om letsel aan de ledematen te veroorzaken, dus is het -afgezien van de helm- onbeschermd rijden hoogst onverstandig. Wij pleiten derhalve voor het verplicht stellen van beschermende kleding voor de ledematen, in eerste instantie denken wij dan aan handschoenen en schoeisel, dat de enkel omsluit en beschermt. Veel motorrijders doen het al, maar willen met warm weer wel eens wat minder strikt zijn, echter bij brommerrijders is het dragen van beschermende kleding zeldzaam. De veiligheidsleer vertelt ons dat het beperken van de gevolgen van een ‘incident’ een essentiële stap is in het creëren van een veilig systeem. Dus dit hoort er ook bij. Want je kleding is de laatste barrière voordat je eigen lijf en leden aan de beurt zijn. Wees zuinig op je eigen lijf en leden, ze zijn maar beperkt beschikbaar.
