18 november 2024 | Door: Martin Damen - Directeur-bestuurder at SWOV
Als ik vanuit SWOV naar buiten kijk, kan ik het ADO Den Haag-stadion zien liggen, met een capaciteit van 15 duizend zitplaatsen. En als we niet oppassen kan dat stadion over een aantal jaar te klein zijn voor het aantal ernstig verkeersgewonden waar we op afstevenen. Nu al raken jaarlijks 7 à 8 duizend mensen ernstig gewond in het verkeer, en zonder verregaande maatregelen kan dat tegen 2040 oplopen tot zo'n 16 duizend.
Afgelopen 17 november woonde ik de jaarlijkse herdenking van verkeersslachtoffers bij. In twee woorden – Blijvende leegte – drukte het thema van dit jaar uit waar nabestaanden mee moeten leven na het verlies van een dierbare. Een leegte die niet meer wordt opgevuld. Tijdens de indrukwekkende bijeenkomst moest ik denken aan een paar maanden geleden, toen ik als fietser zelf werd aangereden. Ik kwam er met slechts een paar gebroken ribben nog goed vanaf. Voor de meeste slachtoffers die we elke derde zondag in november herdenken is dat helaas anders: zij kunnen het niet meer navertellen of houden de rest van hun leven last van hun verwondingen.
70% van de ernstig verkeersgewonden is een fietser. Fietsen is dus zeker niet zonder risico en dat de overheid wil dat er meer gefietst wordt, lijkt dan ook enigszins te schuren. Tuurlijk, het is gezond, goedkoop, milieuvriendelijk en goed tegen de files. Maar je zou denken dat de overheid er dan in de eerste plaats voor moet zorgen dat het veilig kan!
Normaal gesproken neemt de kans op een fietsongeval af naarmate er meer gefietst wordt: het zogeheten safety in numbers-effect. Hoewel niet precies bekend is waardoor dit effect wordt veroorzaakt, is het in verschillende studies aangetoond. Gaan automobilisten zich bij meer fietsers bijvoorbeeld veiliger gedragen of worden er bij meer fietsers meer verkeersveiligheids-maatregelen genomen?
Het safety in numbers-effect lijkt voor Nederland echter niet meer op te gaan. Onze recentelijk gepromoveerde SWOV-collega Teun Uijtdewilligen schrijft in zijn proefschrift dat Nederland over een omslagpunt heen lijkt te zijn en dat in ons land meer fietsers niet alleen tot meer ongevallen, maar ook tot een grotere ongevalskans leiden. Als we nu niks doen!
Teun beveelt onder andere aan om onze fietspaden toekomstbestendig te maken: berekend op meer fietsers en op een grotere variëteit aan fietsen. Over veel van de maatregelen die je hiervoor kunt treffen hebben we al lang kennis op de plank liggen. Maar de invoering ervan vraagt investeringen, want zoals ik in maart vorig jaar al schreef is verkeersveiligheid niet gratis.
Dat het momenteel niet het meest gunstige klimaat is voor grote investeringen is zorgelijk. De derde tranche van de Investeringsimpuls is ingegaan en het is maar zeer de vraag of hier een vervolg op komt. Maar níet investeren in verkeersveiligheid kent een veel hogere prijs. Daar werden we op 17 november aan herinnerd.
Martin Damen
Directeur-bestuurder at SWOV